Op weg naar Kerst met Olivier Messiaen

Beleef Messiaens meesterwerk 'La nativité du Seigneur'

Van onze redacteur Jan-Willem van Ree

27-11-20

Advent is de tijd van verstilling en bezinning. De mystieke muziek van de Franse componist Olivier Messiaen past daar prachtig bij. In de maand december beluister je in Amsterdam, Deventer, Utrecht en Gouda Messiaens beroemde orgelstuk 'La nativité du Seigneur' ('De geboorte van de Heer, 1935). Met negen muzikale meditaties neemt de componist je mee langs sleutelmomenten in het kerstevangelie.

Kerstverhaal in klank en kleur

Het bijzondere aan de concerten is dat je Messiaens muziek niet alleen hoort, maar tegelijk ook een indrukwekkende lichtcompositie ziet van audiovisueel componist Marcel Wierckx. Een gouden greep, want klank, kleur en licht hebben zowel te maken met het kerstverhaal als met Messiaens muziek.

Orgelpijpen als projectiescherm

Stel je voor dat je als componist in je hoofd niet alleen klanken hoort, maar ook kleuren ziet. De Franse componist Olivier Messiaen (1908-1992) ervoer dit bijzondere verschijnsel. Messiaen hield zelf een lijst bij waarin hij opschreef welke klanken hij bij welke kleuren hoorde en andersom. Die gekleurde klanken verwerkte hij in 'La nativité du Seigneur'. Marcel Wierckx maakte negen live-gegenereerde beelden die op de orgelpijpen worden geprojecteerd. Als uitgangspunt nam hij weer negen pasteltekeningen, die de Franse schilder Charles Blanc-Gatti (1890-1966) maakte naar aanleiding van een van de eerste uitvoeringen van het stuk.

La nativité du Seigneur

Waar gaat Messiaens 'La nativité du Seigneur' over? Het uur vullende stuk bestaat uit negen delen, die elk een aspect van het kerstverhaal belichten. Drie delen gaan over verschillende personages van het kerstverhaal (de herders, de engelen en de wijzen). Drie andere delen behandelen de drie geboortes (het kind Jezus, de geboorte van het Woord en de spirituele geboorte van de christen). De overgebleven drie delen verklanken de voorbeschikking van het heil (Gods eeuwige raadsbesluiten, Jezus die het lijden accepteert en uiteindelijk God die onder ons woont).

Meditatief, overweldigend en feestelijk

Voor Messiaen moet je even gaan zitten. Het is muziek van de lange adem, maar daardoor juist meditatief en overweldigend. Tegelijk is de muziek heel beeldend. De engelen, de herders en de wijzen worden bijzonder kleurrijk geschilderd. Heel letterlijk geldt dat voor de muziek van 'Desseins Eternels' (Eeuwige raadsbesluiten), waarbij de akkoorden zo langzaam verglijden dat je een soort tijdloosheid ervaart. Het feestelijke 'Dieu parmi nous' (God onder ons) tot slot brengt je in een jubelstemming. Beluister hieronder de complete uitvoering van 'La nativité du Seigneur'.

De tekst gaat onder de video verder.

Waar kun je dit stuk horen?

In de maand december beluister je Messiaens 'La nativité du Seigneur' in Amsterdam, Deventer, Utrecht en Gouda, gespeeld door de Nederlandse top aan organisten.

1 december - Singelkerk, Amsterdam - Jeroen Koopman
10 december - Lebuïnuskerk, Deventer - Kirstin Gramlich, Wim Diepenhorst en Jan Kleinbussink
26 december - Domkerk, Utrecht - Jan Hage
29 december - Janskerk, Gouda - Gerben Budding

Bekijk alle actuele informatie over de concerten op de website dromenalsmessiaen.nl

---