‘Via Crucis’ brengt Jezus’ lijden dichtbij

Monteverdi Kamerkoor combineert Liszt met Zoltán Kodály en Lajos Bardós

Van onze redacteur Jan-Willem van Ree

28-03-17

Beleef een ontroerend passieconcert in de lijdenstijd. Het Monteverdi Kamerkoor zingt op zaterdag 1 april een van de ontroerendste koorwerken uit de negentiende eeuw: ‘Via Crucis’ van Franz Liszt. De diepgelovige Liszt neemt je mee in de veertien staties van Jezus’ lijdensweg. Het Monteverdi Kamerkoor combineert dit meesterwerk met geestelijke muziek van Liszts Hongaarse landgenoten Zoltán Kodály en Lajos Bardós.

Hoe Liszt het roer omgooide

Franz Liszt was in zijn tijd een ongeëvenaard pianist en stond bekend om zijn excentrieke persoonlijkheid. Het moet veel tijdgenoten hebben verbaasd, toen hij na verloop van tijd het roer radicaal omgooide en zich terugtrok uit het openbare leven. Dirigent Wouter Verhage vertelt erover: “Liszt was het zat om als een soort Justin Bieber overal zijn virtuositeit te laten zien. Hij werd tot priester gewijd en richtte zich op het dirigeren en componeren. Zijn muziek veranderde totaal.”

Piano in plaats van orgel

In ‘Via Crucis’ hoor je de verstilling. Liszt begon in Rome met componeren en voltooide het een jaar later in Boedapest. Oorspronkelijk was het stuk bedoeld voor orgel (harmonium), bariton solo en koor. Later volgden versies voor piano- en orgelsolo. Ook maakte Liszt een koorversie waarin de piano het orgel vervangt. Deze versie met piano klinkt in de Edesche Concertzaal.

Verstilling

“Voor mij is die versie het meest verstillend”, zegt Verhage. “De menselijke geest reageert op de een of andere manier anders op langzame pianomuziek dan op langzame orgel- of harmoniummuziek. De pianoversie werkt zó meditatief. Het maakt altijd een diepe indruk op het publiek. Soms blijven mensen minutenlang in stilte zitten. Ik hoop dat veel mensen dat een keer meemaken!”

Mooiste muzieknoten

Maar er is nog iets bijzonders aan Liszts ‘Via Crucis’: “Het raakt de grenzen van de tonaliteit”, vertelt Verhage. “Liszt ging muzikaal veel verder dan zijn tijdgenoten en werd dan ook voor gek verklaard. Het stuk is lang onbegrepen geweest.” Pas in 1929 werd het voor het eerst uitgevoerd. Sindsdien is het niet meer van het concertpodium verdwenen. Dirigent en pianist Reinbert de Leeuw vertelde bij De Wereld Draait Door dat Liszt in ‘Via Crucis’ zijn mooiste noten heeft neergeschreven.

Dierbaar stuk

Ook voor Wouter Verhage is Liszts ‘Via Crucis’ een dierbaar stuk dat hij al lang op zijn verlanglijstje heeft staan. “Ik heb delen eruit gedirigeerd en de baritonsolo's gezongen, maar nooit het hele werk gedaan.” Beleef Liszts meesterwerk op 1 april in de Edesche Concertzaal!

---